فورد؛ مردی که خودرو را مردمی کرد - کلاه تهران

به گزارش کلاه تهران، روزنامه دنیای اقتصاد: به تاریخ باستان علاقه دارید؟ واضح است که هیچ کس انقلاب ایجاد شده از طریق هنری فورد را به یاد نمی آورد و حتی در دانشگاه ها هم به اندازه کافی درباره دیدگاه های او صحبت نشده است. با این حال، به خوبی می توان درس های ارزشمندی از کارآفرین بلندپرواز دیروز پیدا کرد که برای مدیران امروز قابل استفاده است.

زمانی که فورد، 45 ساله بود و به عنوان یک صنعتکار به موفقیت هایی دست یافته بود، موضعی شجاعانه در پیش گرفت که دنیا را دگرگون کرد. تصمیم او منجر به آن شد تا عنوان معمار قرن بیستم را به خود اختصاص دهد و یکی از اثرگذارترین افراد این سیاره گردد.

اما نقطه عطف داستان فورد چه بود؟ او در زندگینامه اش می نویسد:

آنچه می خواهم روی آن تاکید کنم، این است که شیوه متداول انجام کار، بهترین شیوه آن نیست. من به مرحله ای رسیده ام که قصد ترک کامل شیوه های مرسوم تجارت و فعالیت را دارم. از این نقطه است که موفقیت های شرکت آغاز خواهد شد. ما تاکنون هم تا حدی متفاوت بوده ایم. خودرو های ما پیچیدگی کمتری نسبت به محصولات سایر رقبا دارند. ما هیچ سرمایه خارجی هم در کار خود استفاده نمی کنیم. اما فارغ از این دو مساله، خودرو های ما احتیاج به تفاوت های بیشتری با سایر خودرو ها دارند.

زمانی که لحظه دگرگونی فورد فرا رسید، چند صد کارآفرین رقیب در دنیا به فراوری خودرو مشغول بودند. آن ها در پس زمینه و شیوه فعالیت هایشان شباهت بسیاری داشتند: همه مهندس بودند؛ تقریبا همه طراح محصول بودند؛ همه شیفته خودرو بودند و وارد مسابقه جدیدی شده بودند تا شانس پیروزی خود را بسنجند؛ هیچ کدام از خودروساز ها هم بیش از چند خودرو در روز فراوری نمی کردند.

مشتریان تمام این خودروساز ها هم یک گروه تعیین بودند (تن ها بازاری که در آن روز برای خودرو وجود داشت): اشراف زادگان ثروتمند و مرفهی که اغلب دیوانه ماشین بودند، در رانندگی مهارت داشتند و به خوبی از غول های زیبای خود نگهداری می کردند. فورد با آنکه رهبر بازار نبود، یکی از بزرگ ترین فراوریکنندگان بود و در هر روز حدود 5 خودرو فراوری می کرد.

اما با آنکه لحظه تحول فورد در سال 1908 فرا رسید، از همان ابتدا ویژگی عجیبی در دیدگاه های او دیده می شد. فورد نوشته است: از همان روزی که خودرو ها راهی خیابان شدند، به نظرم یک ضرورت برای همه مردم بودند. فورد این سخن را در زمانی اعلام کرد که به هیچ وجه قابل درک نبود؛ چرا که قیمت هر خودرو حتی از مجموع دستمزد سالانه کارگران ماهر هم بسیار بالاتر بود.

اما فورد یک فرد سرسخت و مصمم بود. هر چند کل صنعت خودرو حول ساخت ماشین های تفریحی برای طبقه ثروتمند جامعه شکل گرفته بود، فورد به دنبال آن بود تا دیدگاهی کاملا متفاوت را به اجرا بگذارد. او سخنی به کارکنان فروش شرکت خود گفت که باعث هراس آن ها شد:

من به زودی یک ماشین موتوری را به تعداد زیاد خواهم ساخت. این ماشین به اندازه کافی بزرگ خواهد بود تا مورد استفاده خانواده ها قرار بگیرد و در عین حال به حدی کوچک خواهد بود تا یک نفر هم به تنهایی بتواند از عهده اداره آن برآید. این ماشین با بهترین مواد و با بهترین افراد استخدام شده، ساخته خواهد شد؛ پس از آنکه ساده ترین طرح ها توسط مهندسان مدرن ارائه شدند.

اما این ماشین به حدی قیمتش پایین خواهد بود تا هیچ کس با یک درآمد متعارف از خرید آن محروم نگردد؛ آن ها باید بتوانند به همراه خانواده هایشان از لذت ساعت ها رانندگی در طبیعت دلباز بهره مند شوند.

فورد سال ها کوشش کرد تا بتواند ضمن افزایش کیفیت محصولات خود از قیمت کاسته و به فراوری انبوه دست یابد. مردمی کردن خودرو و فراهم ساختن آن برای استفاده عموم جامعه، الهام بخش فورد بود. بزرگ ترین تمرکز او روی قیمت بود. او باور داشت که اگر بتواند یک خودرو را به اندازه کافی ارزان سازد، فروش آن به شدت افزایش می یابد. تجربیاتی وجود داشت که این تصور را تایید می کرد: در یک سال (نیمه 1905 تا نیمه 1906)، فورد 2 مدل خودرو ساخت که یکی هزار دلار قیمت داشت و دیگری 2 هزار دلار.

شرکت توانست در آن سال، 1599 دستگاه خودرو به فروش برساند. در سال پس از آن، او هر دو خودرو را ساده تر کرد و از قیمت آن ها کم کرد. فورد شرح داده است: نکته جالب آن بود که خودروی ارزان 600 دلار قیمت داشت و گرانقیمت تنها 750 دلار بود. اما این کاهش قیمت به خوبی به ما نشان داد که قدرت قیمت در کجا است. ما در آن سال 8423 خود رو فروختیم که تقریبا 5 برابر میزان فروش ما در سال قبل بود.

شاید به خوبی بتوان درک کرد که قیمت، می تواند مولفه کلیدی در افزایش میزان فروش باشد. اما فورد چگونه توانست قیمت هایش را مدیریت کند و یک بازار انبوه جدید بسازد؟ ایده بزرگ او، بازطراحی محصول و ارائه تنها یک مدل استاندارد از محصول بود:

یک روز صبح در سال 1909، بدون هشدار قبلی، کارکنان شرکت را صدا کردم و به آن ها گفتم که به زودی قرار است تنها یک خودرو بسازیم. خودرویی که مدل تی نامیده شد. مهم ترین ویژگی مدل جدید، سادگی آن بود. در این خودرو، تنها 4 سیستم مکانیکی وجود داشت: موتور، بدنه، محور جلو و محور عقب. من بر این باور بودم که به عنوان طراح خودرو، وظیفه من است که ساده ترین مدل ممکن را بسازم؛ مدلی که هیچ کس در درک آن ناتوان نماند.

فورد توانست طی یک دهه با ساده سازی یک مدل خودرو و ارائه تنها چند قابلیت انتخابی به مشتریان، به شدت قیمت هایش را کاهش دهد. در عین حال، به دلیل محدود شدن فرآیند ها و اجزای فراوریی، تمرکز بر کیفیت آن ها بالا رفت و خودرو هایی استاندارد، باکیفیت و ارزان قیمت راهی بازار شدند که رقبا را به حاشیه راندند.